Forum Obywatelskiej Modernizacji – Kongres Ruchów Miejskich
W ciągu ostatnich kilku lat w większości polskich miast zaczęły aktywizować się oddolne grupy mieszkańców, chcących odgrywać istotną rolę w współtworzeniu miasta. Pomimo krótkiego stażu, wiele z tych organizacji stało się już ważnym podmiotem w odbywającej się lokalnej debacie publicznej. Niejednokrotnie okazało się jednak, iż działanie lokalne jest niewystarczające by efektywnie rozwiązać istotne dla miast problemy – stąd pojawiło się już kilka inicjatyw opartych na współdziałaniu różnych ruchów miejskich na płaszczyźnie ogólnokrajowej. Aby tą współpracę pogłębić powstała idea Kongresu Ruchów Miejskich.
To nie pierwsza taka inicjatywa – w Polsce od lat w wielu miastach aktywnie działa co najmniej kilkadziesiąt organizacji zajmujących się specyficznie miejskimi problemami i komunikujących się ze sobą. Odbywały one już zjazdy ogólnokrajowe, np. porozumienie Wspólna Przestrzeń. Kongres wpisuje się w te wcześniejsze przedsięwzięcia.
I Kongres Ruchów Miejskich odbył się w Poznaniu, dzięki Stowarzyszeniu My-Poznaniacy, w czerwcu 2011. W tym roku II Kongres został zorganizowany w Łodzi, w październiku 2012 przez kilka organizacji. Łódź jest miastem, którego specyficzne problemy zostały dostrzeżone w Apelu Solidarności Miast podpisanym przez większość uczestników I Kongresu. Rozszerzyliśmy też tematykę kongresową o nowe pola: ekologię, kulturę, politykę mieszkaniową i sprawy małych miast. Szczególnie zależało nam na tym, aby na II Kongresie reprezentowane były nie tylko duże aglomeracje, ale też mniejsze miejscowości. III KRM odbył się w październiku 2013 roku w Białymstoku.
1. Dlaczego Kongres?
Bo w polskich miastach (a to motor rozwoju kraju) od lat narastają zasadnicze problemy, hamujące ich rozwój i obniżające jakość życia mieszkańców. Nie zależą one od społeczności lokalnych i ich władz, bowiem sprzyjają im niekorzystne regulacje prawne albo polityki centralnej, poczynając od braku strategicznej dla rozwoju miast polityki miejskiej. Problemy te to chaos przestrzenny, zapaść transportu miejskiego, mieszkalnictwa, gentryfikacja zamiast rewitalizacji miast, problemy metropolizacji, stratyfikacja społeczna i brak partycypacji mieszkańców, kryzys finansów, zmniejszająca się pula środków na politykę społeczną i kulturę. Partie polityczne zajęte polityką symboliczną i wzajemnymi sporami, Związek Miast Polskich czy Unia Metropolii niewiele w tych sprawach zrobiły od wielu lat, więc my, zorganizowani mieszkańcy miast – jesteśmy zdani na siebie.
2. Po co Kongres?
Mamy dwa cele: Pierwszym jest zainicjowanie już systematycznej, pogłębionej i kompleksowej współpracy między organizacjami miejskimi z kilkunastu miast. Drugim jest przygotowanie się do wspólnego występowania w sprawach problemów miast i propozycji na rzecz ich rozwiązania. Demokracja miejska potrzebuje sprzyjającego jej prawa uchwalanego jednak centralnie i nikt, oprócz nas, nie zabiega o nie.
3. Kto?
W I Kongresie uczestniczyło około stu przedstawicieli 48 ruchów i organizacji miejskich z kilkunastu miast Polski, ich pełną listę można znaleźć tutaj. Uczestnikami niemal bez wyjątku (te wyjątki to specjaliści urban studies, architekci, urbaniści) byli działacze społeczni zaangażowani w swoich miastach lub dzielnicach w aktywność na rzecz mieszkańców albo też zajmujący się określoną problematyką miejską (np. ekologiczną lub transportową).
4. Informacje ogólne
Kongres jest roboczym przedsięwzięciem apolitycznym, nie ma związków z żadnymi partiami politycznymi, instytucjami władzy publicznej samorządowej lub państwowej, biznesem, kościołami, mediami, innymi instytucjami krajowymi lub zagranicznymi (uczelnie, think tanki) itp.
9 TEZ O MIEŚCIE
wypracowanych przez I KRM
Tezy zostały wypracowane i uchwalone w jawnym głosowaniu na I Kongresie Ruchów Miejskich w Poznaniu i po zakończeniu Kongresu zostały przybite do drzwi ratuszów w 9 miastach oraz przekazane lokalnym władzom.
My, uczestnicy i uczestniczki Kongresu Ruchów Miejskich apelujemy do opinii publicznej, do świata polityki i mediów, o zwrócenie uwagi na sytuację i problemy polskich miast. To one są motorem nowoczesnego rozwoju, to w nich jest skupiony główny potencjał cywilizacyjny i kulturalny. Miasta potrzebują mądrej, dalekowzrocznej polityki miejskiej i dobrego prawa, wspierającego ich zrównoważony i sprawiedliwy rozwój, demokrację miejską i społeczeństwo obywatelskie.
Niezbędne jest rozpoczęcie debaty publicznej nad następującymi tezami:
- Mieszkańcy mają niezbywalne prawo do miasta.
- Budżet partycypacyjny to tworzenie przez mieszkańców całego budżetu miasta. To nie tylko procedury, ale szeroki ruch społeczny.
- Zagwarantowanie sprawiedliwości społecznej i przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu jest obowiązkiem wspólnoty miejskiej.
- Rewitalizacja historycznych obszarów podtrzymuje tożsamość miast i jest warunkiem ich rozwoju. Nie może ograniczać się do remontów, musi być zintegrowanym działaniem wypracowanym wraz z mieszkańcami.
- Dość chaosu! Kultura przestrzeni zagwarantowana ładem prawnym pozwoli na podniesienie jakości życia w mieście.
- Demokracja to nie tylko wybory. Mieszkańcy mają prawo do realnego, opartego na wzajemnym szacunku, udziału w podejmowaniu decyzji o mieście.
- Miasta i obszary metropolitalne powinny być zarządzane zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i przeciwdziałania procesom suburbanizacji.
- Lokalizowanie instytucji krajowych w różnych miastach sprzyja rozwojowi całego kraju.
- Polskie miasta i obszary metropolitalne potrzebują wsparcia w integracji systemów transportu: kolejowego, drogowego, publicznego transportu zbiorowego, rowerowego i pieszego dla osiągnięcia celów Białej Księgi o transporcie i Karty Lipskiej.