Idee dla Polski

Bezpieczeństwo – to słowo, które uspokaja. Suwerenność – to takie, które zobowiązuje. A przymiotnik „cyfrowy”? On potrafi zmienić znaczenie każdego z nich. Sprawia, że to, co znane, staje się inne. Nadaje dobrze znanym pojęciom nowy wymiar. I dlatego właśnie trzeba je na nowo zrozumieć. Dzięki dynamicznemu rozwojowi kompetencji w zakresie cyberbezpieczeństwa, inwestycjom w infrastrukturę cyfrową oraz aktywnej roli w strukturach NATO i Unii Europejskiej, rola Polski na cyberfroncie znacząco wzrasta. I właśnie dlatego dziś – bardziej niż kiedykolwiek – Polska musi być bastionem. Bastionem cyfrowym Zachodu.

Polska – podobnie jak cała Europa – budzi się dziś z „geopolitycznej drzemki”. Dotychczasowe filary bezpieczeństwa i rozwoju świata Zachodniego walą się na naszych oczach, a nowy ład dopiero się kształtuje. W tej niestabilnej rzeczywistości redefinicja racji stanu i budowa narodowej jedności stają się strategiczną koniecznością.

Bezpieczeństwo państwa nie może być dziś rozumiane wyłącznie jako kwestia militarna. Wobec narastających zagrożeń – od wojny konwencjonalnej, przez agresję hybrydową, po destabilizację informacyjną – kluczowe staje się myślenie o bezpieczeństwie jako zdolności do działania, współpracy i podtrzymywania pokoju. Siła armii, zakorzenienie w sojuszach oraz odporność społeczna i instytucjonalna to filary spójnej strategii, w ramach której państwo staje się nie tylko obrońcą, ale i organizatorem wspólnotowej odporności.

Trwa fundamentalna zmiana logiki europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Po dekadach zależności od zewnętrznych dostaw surowców – zwłaszcza z Rosji – Unia Europejska, a wraz z nią Polska, wchodzi w nową fazę, w której stabilność systemu energetycznego wymaga nie tylko dywersyfikacji, ale także elastyczności, partnerstw i geostrategicznego myślenia. Transformacja energetyczna – nakładająca się na globalne napięcia, konkurencję o surowce i zakłócenia w łańcuchach dostaw – nie może być dziś traktowana wyłącznie jako kwestia środowiskowa. To proces o kluczowym znaczeniu dla geopolitycznej podmiotowości, odporności gospodarki i bezpieczeństwa społecznego Europy.

Wobec pogarszającej się sytuacji międzynarodowej Polska znalazła się w geopolitycznym punkcie zwrotnym – silniejsza niż kiedykolwiek w historii, a zarazem bardziej niż kiedykolwiek świadoma zagrożeń. Strategia obronna państwa nie może jednak ograniczać się do reakcji na przeszłe wojny. W obliczu erozji liberalnego porządku świata, osłabienia instytucji międzynarodowych oraz narastającej presji i ze Wschodu, i Zachodu, potrzebujemy nowej filozofii bezpieczeństwa – opartej nie tylko na zbrojeniach, ale także na odporności, współpracy regionalnej i społecznym zrozumieniu wyzwań.

Wobec narastających zagrożeń, geopolitycznego przesilenia i wewnętrznej polaryzacji – bezpieczeństwo i odporność Polski wymagają dziś ponownego zdefiniowania. Kluczowe stają się: konsekwentna polityka obronna, odbudowa wspólnoty obywatelskiej, aktywna rola w NATO i Unii Europejskiej, solidarność z Ukrainą oraz umiejętność odnalezienia się w nowym wielobiegunowym porządku światowym, który dopiero się kształtuje. 

Kształtujący się obecnie nowy globalny ład, oparty na multipolarnym układzie sił, wymusza na państwach członkowskich UE porzucenie postawy widza i przekształcenie się w aktywnego gracza politycznego. Jednak nie tylko europejski model prowadzenia polityki gospodarczej wymaga zmian. Redefinicji potrzebuje również polski plan gospodarczy – szczególnie w zakresie relacji między rządem a województwami. Polska powinna przygotować dziś własne odpowiedzi na wyzwania społeczne, gospodarcze, technologiczne i geopolityczne oraz podjąć działania, które przyczynią się do wzrostu konkurencyjności rodzimych przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej. Jak powinien wyglądać nowy model rozwoju kraju? Jaką rolę do odegrania mają w nim województwa? W jaki sposób realizować ideę wspólnej odpowiedzialności i solidarności poziomu centralnego oraz regionalnego?

Precyzyjne określenie roli regionów oraz sformułowanie ogólnych zasad nowej polityki regionalnej jeszcze przed wejściem do Unii Europejskiej dało Polsce znaczącą przewagę w realizacji zadań rozwojowych. Niestety od połowy drugiej dekady XXI wieku obserwujemy centralistyczne zapędy w zarządzaniu politykami publicznymi na poziomie zarówno krajowym, jak i europejskim. W tych okolicznościach potrzebne jest opracowanie nowej formuły współpracy rządu i samorządów wojewódzkich na rzecz rozwiązywania problemów oraz wykorzystania potencjałów poszczególnych regionów. W jakim kierunku powinna zmierzać nowa filozofia krajowej polityki regionalnej?

Jak przeprowadzić efektywną i sprawiedliwą transformację energetyczną w Polsce? Należy zwiększyć kreacyjną rolę samorządów województw, nadając im realne kompetencje planowania energetycznego. Odpowiednio skoordynowana, uwzględniająca wewnątrzregionalne zróżnicowanie decentralizacja pozwoli uporać się z takimi wyzwaniami, jak: zmiana klimatu, rosnący deficyt energii czy zagrożenie utraty bezpieczeństwa energetycznego. Niezbędne jest także określenie przez rząd jednoznacznego kierunku i rytmu transformacji energetycznej państwa. Jakie konkretnie zmiany kompetencyjne, finansowe i legislacyjne wprowadzić? Dlaczego tak ważne jest silne powiązanie polityki energetycznej z polityką przestrzenną? Jak skutecznie zwiększyć rolę regionów w tych procesach?