Idee dla Polski

Cyfryzacja procesów przemysłowych oraz biznesowych jest nieuchronna. Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa muszą to sobie uświadomić. Czwarta rewolucja przemysłowa, jak każda rewolucja, może zebrać srogie żniwo pośród firm, które nie dostosują się do realiów rynku. Dlatego warto potraktować ją jako szansę na stworzenie nowej przewagi konkurencyjnej Polski opartej na MŚP. Jak wykorzystać nasz potencjał? Jaka może być w tym procesie rola państwa? Co może stanąć nam na przeszkodzie?

W szkole więcej czasu poświęcamy na omawianie tego, jak ktoś opisał rzeczywistość niż naukę tego, co my czujemy i jak my ją odbieramy. Uczymy się budowy pantofelka, ale już nie wiemy, z czego składa się nasze wnętrze. Piszemy wypracowania na temat motywów postępowania bohaterów literackich podczas gdy nie potrafimy sami wskazać, co nam w duszy gra. Dlaczego? W jaki sposób to zmienić?

Czy nasz etos i tożsamość ogólnonarodowa pokrywają się z etosami i tożsamościami polskich regionów – np. Wielkopolski, Pomorza czy Małopolski? Czy w dobie globalizacji potrzebujemy narracji ujednoliconej, silnej i narzucanej wszystkim regionom przez wiodące elity kraju? Czy może jednak powinniśmy otworzyć pole gry między zróżnicowanymi etosami regionalnymi a narracją ogólnonarodową tak, by powstawała ona oddolnie w miastach i regionach, lepiej odzwierciedlając współczesną duszę Polaków?

Fińskie społeczeństwo ma jeszcze bardziej postchłopski charakter od polskiego. I choć znajdziemy wiele cech łączących fińskich chłopów z polskimi, to jednak wielowiekowe doświadczenia historyczne przełożyły się też na powstanie wielu różnic kulturowo­‑mentalnych. Czym różni się fiński indywidualizm od polskiego? Dlaczego w Finlandii nie było tradycji powstań, a nurt romantyzmu nie miał szans na trwałe zakorzenienie się w tamtejszej kulturze? W jaki sposób biednemu społeczeństwu agrarnemu udało się po II wojnie światowej zmodernizować i zbudować sukces gospodarczy kraju?

Zrozumienie naszych chłopskich korzeni i wykorzystanie ich potencjału stanowi kolejny krok do osiągnięcia przez nas, Polaków dojrzałości. Nie chodzi o to, by dominujący dziś dyskurs szlachecko­‑inteligentny zanegować, lecz o to, by potrafić czerpać wzorce również z drugiego, schowanego przez lata w cieniu, fundamentu naszej tożsamości, czyniąc narrację ogólnonarodową bardziej pluralistyczną i zbalansowaną. W jaki sposób możemy osiągnąć ten cel?

Stawka współczesnego globalnego wyścigu technologicznego wykracza daleko poza sferę ekonomii i geopolityki. To w istocie walka o to, kto na świecie będzie w stanie zachować swoją podmiotowość i wewnątrzsterowność. Kto dziś przoduje w tej rywalizacji? Co się kryje za amerykańsko­‑chińską wojną handlową? Dlaczego Niemcy nie są dziś inspiratorem, a „hamulcowym” rozwoju nowoczesnych technologii w Europie? Jaka w całej tej układance może być rola Polski?

Każdego dnia, powtarzanymi wyborami, miliardy ludzi stopniowo „wyzwalają się” z pisma. Nie piszą listów – dzwonią. Nie czytają powieści – oglądają seriale. Nie opisują – fotografują. Nikt nas nie zmusza do takich wyborów – wydają się one dla nas wręcz naturalne. Nieodwołalnie przechodzimy do epoki postpiśmiennej. Wcześniej w historii podobny przełom miał miejsce tylko raz – kiedy pismo zastąpiło w kluczowych funkcjach mowę. Jakie były jego skutki? Jak znany nam świat zmieni się tym razem? W jaki sposób będziemy transferowali swoje przeżycia?

Gdy w 1918 roku konstytuowała się II Rzeczpospolita wielu mieszkańców polskich ziem przyjmowało to z większym lękiem niż radością. Oto do władzy powracali reprezentanci kultury szlachecko­‑inteligenckiej, których ludność chłopska obawiała się bardziej niż zaborców. Dlaczego wielu Polaków nadal dziś jeszcze to dziwi? Ilu z nas pamięta współcześnie o tym, że przez dziesięciolecia właściciele ziemscy mieli prawo „dysponować chłopami”, karać ich, czy przesiedlać? Że jeszcze zupełnie niedawno jeden człowiek mógł w majestacie prawa pobić drugiego? Ostatnie 150 lat to czas bezprecedensowej emancypacji ludu, upodmiotowienia milionów Polaków. Dlaczego tej wspaniałej opowieści nie ma dziś w naszej wspólnej, polskiej świadomości?

Rozwój przemysłu czwartej generacji przynosi szereg pytań dotyczących drogi jaką obrać, by polskie przedsiębiorstwa były w stanie najlepiej uwolnić swój potencjał w nowym otoczeniu rynkowym. Jak wykorzystać tę szansę? Czy powinniśmy zdać się jedynie na zasady wolnego rynku czy też swoją rolę w budowaniu konkurencyjności rodzimych firm mogłoby odegrać również państwo?