Kongres Obywatelski

Jednym z priorytetów polityki spójności UE jest wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, stanowiących fundament unijnej i polskiej gospodarki. Rozwój sektora MŚP hamują niestety problemy wewnętrzne, takie jak: pokusa łamania zasad wolnego przepływu osób i usług pomiędzy krajami Wspólnoty oraz zbiurokratyzowana i przeregulowana przepisami polityka UE. Sytuację komplikuje także presja gospodarcza ze strony Chin i Stanów Zjednoczonych. Jak odpowiedzieć na te wyzwania? Co dalej z Zielonym Ładem? Jak finansować innowacyjność i inwestycje MŚP? W jaki sposób zapewnić ich konkurencyjność?

Kształtujący się obecnie nowy globalny ład, oparty na multipolarnym układzie sił, wymusza na państwach członkowskich UE porzucenie postawy widza i przekształcenie się w aktywnego gracza politycznego. Jednak nie tylko europejski model prowadzenia polityki gospodarczej wymaga zmian. Redefinicji potrzebuje również polski plan gospodarczy – szczególnie w zakresie relacji między rządem a województwami. Polska powinna przygotować dziś własne odpowiedzi na wyzwania społeczne, gospodarcze, technologiczne i geopolityczne oraz podjąć działania, które przyczynią się do wzrostu konkurencyjności rodzimych przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej. Jak powinien wyglądać nowy model rozwoju kraju? Jaką rolę do odegrania mają w nim województwa? W jaki sposób realizować ideę wspólnej odpowiedzialności i solidarności poziomu centralnego oraz regionalnego?

Diagnoza uchwalonych planów zagospodarowania przestrzennego województw (PZPW) wykazuje szereg nieprawidłowości, paraliżujących współpracę między poszczególnymi szczeblami zarządzania. Kryzys planowania regionalnego w Polsce trwa już zdecydowanie za długo. Niezbędne jest wprowadzenie takiej koncepcji, która połączyłaby kierunki rozwoju przestrzennego ze sferą gospodarczą i społeczną, a także należycie odpowiedziała na wyzwanie zapewnienia odporności i bezpieczeństwa w kontekście współczesnych wyzwań rozwojowych. Jakie założenia powinien zawierać nowy plan zagospodarowania przestrzennego województw? Dlaczego tak ważne jest jego powiązanie z regionalnym poziomem planowania?

Jak powinna wyglądać przyszła polityka spójności UE? To strategicznie ważne pytanie, szczególnie w kontekście współczesnych wstrząsów geopolitycznych, silnie oddziałujących na bezpieczeństwo i odporność Europy. W polskim interesie niewątpliwie leży dbałość o samorządowe regiony i obszary metropolitalne. Mają one przecież zasoby ku temu, by właściwe dysponować dedykowanymi środkami unijnymi. Samodzielność finansowa przekłada się z kolei na lepsze zarządzanie zarówno procesami rozwojowymi, jak i sytuacjami kryzysowymi, co w obecnych, niestabilnych czasach należy do wyzwań priorytetowych. Jakie rozwiązania będą korzystne dla polskich miast? W jakich obszarach konieczna jest intensyfikacja współpracy pomiędzy administracją centralną a samorządami?

Skuteczność polityki transportowej w Polsce jest silnie uzależniona od decyzyjności regionów. Dobrze zarządzane województwa potrafią efektywnie rozwijać transport publiczny. Z drugiej strony, biedniejsze regiony inwestują „znaczone” środki unijne w tworzenie kosztownych projektów inwestycji, które nie są potem realizowane. W przyszłości należy wzmacniać możliwości regionów w zakresie finansowania operacyjnego funkcjonowania kolei. Państwo natomiast mogłoby wziąć na siebie wysiłek stworzenia jednolitego systemu taryfowo-biletowego, obejmującego kolej i autobusy w całym kraju.

Polityka miejska występuje na wszystkich poziomach terytorialnej organizacji kraju. Rozpoczynając od poziomu krajowego, poprzez regionalny – wojewódzki, subregionalny (ponadlokalny) – powiatowy, a na poziomie lokalnym – gminnym kończąc. Każdy z nich realizuje ją w perspektywie zadań właściwych swoim kompetencjom i określonej przestrzeni. Skuteczna polityka miejska wymaga spójnej, wielopoziomowej filozofii zarządzania, która zagwarantuje harmonijny rozwój zarówno poszczególnych miast, jak i całego systemu osadniczego kraju. Jak do tego doprowadzić? Jak zapewnić integrację prawną na poziomie lokalnym, ponadlokalnym i regionalnym? Na czym polega „czuła terytorializacja”?