Polska wchodzi w kluczowy etap rozwoju: dotychczasowy model wzrostu, oparty na taniej pracy, rencie demograficznej i stabilnym otoczeniu, wyczerpuje się, a jego miejsce musi zająć gospodarka zdolna do inwestowania, innowacji i budowania odporności. Aby utrzymać tempo i zacząć dyktować je innym, potrzebujemy „mądrego kapitalizmu” – modelu, który wzmacnia konkurencję, mobilizuje krajowy kapitał i łączy sektor publiczny z przedsiębiorczością w jeden ekosystem rozwoju.
Globalna transformacja energetyczna nie tylko zmienia reguły gry – wyznacza zupełnie nowy układ sił. Konkurencyjność państw i firm zależy dziś od umiejętności budowania wartości w oparciu o lokalne zasoby, technologie i kompetencje, które wzmacniają odporność gospodarek na zawirowania geopolityczne. W Polsce proces ten ma szczególne znaczenie. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej, dynamiczne inwestycje w OZE oraz nowe modele współpracy w łańcuchach dostaw tworzą przestrzeń, w której rodzime przedsiębiorstwa mogą wejść na wyższy poziom zaawansowania technologicznego i stać się liczącym się partnerem europejskiego przemysłu energetycznego.
Wdrożenie ETS2 to jedno z największych wyzwań społeczno-gospodarczych nadchodzącej dekady. Nowy system handlu emisjami podniesie koszty energii w polskich domach i firmach, ale jednocześnie może stać się impulsem do modernizacji, przyspieszenia transformacji energetycznej i budowania odporności gospodarki. Od tego, jak go wprowadzimy, zależeć będzie nie tylko rachunek za paliwa, lecz także nasze perspektywy rozwojowe, długofalowe bezpieczeństwo i zaufanie społeczne. To swoisty „egzamin dojrzałości” dla naszego państwa.
Clean tech staje się dziś jednym z najważniejszych pól globalnej rywalizacji gospodarczej. Kto zbuduje własny przemysł czystych technologii, ten zapewni sobie konkurencyjność, bezpieczeństwo energetyczne i trwały rozwój. Dla Polski to nie tylko konieczność wynikająca z transformacji klimatycznej, ale też szansa na zbudowanie nowego modelu gospodarki – opartego na innowacyjności, eksporcie i wysokiej wartości dodanej. Jest to szczególnie ważne dziś – w obliczu utraty dotychczasowych przewag.
Transformacja energetyczna radykalnie zmienia sposób funkcjonowania systemów elektroenergetycznych w Polsce i Europie. Rosnąca rola źródeł odnawialnych, decentralizacja wytwarzania oraz integracja rynków w ramach Unii sprawiają, że operatorzy systemów przesyłowych muszą wyjść poza tradycyjną rolę strażników stabilności systemów energetycznych. Stają się architektami nowego ładu energetycznego – odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, odporność i strategiczny rozwój infrastruktury, która zadecyduje o konkurencyjności gospodarek i pozycji poszczególnych krajów w europejskiej energetyce. Jak wykorzystać te zmiany dla rozwoju Polski?
Transformacja energetyczna to nie tylko zmiana miksu energetycznego i odchodzenie od paliw kopalnych. Jej powodzenie zależy w równym stopniu od przemian społecznych – od tego, czy konsumenci zaakceptują i „kupią” nowe wzorce korzystania z energii. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej wyzwanie to jest szczególnie złożone, bo nakłada się na proces nadrabiania zapóźnień gospodarczych, wyższe koszty kapitału oraz kwestie bezpieczeństwa energetycznego. Skuteczna transformacja wymaga więc długofalowej strategii łączącej polityki społeczne, innowacje technologiczne i odpowiednie ramy prawne.
Polskie górnictwo węgla kamiennego znalazło się w głębokim kryzysie – przy spadającym popycie, rosnących kosztach i narastających stratach finansowych. Mimo miliardowych dotacji z budżetu państwa spółki branży pogrążają się w nierentowności, a obecny model zarządzania okazuje się nieskuteczny. W obliczu przyspieszającej transformacji energetycznej konieczne staje się opracowanie realistycznego programu restrukturyzacji, który pozwoli ograniczyć koszty, dostosować produkcję do potrzeb rynku i w sposób społecznie odpowiedzialny zamknąć część kopalń.
Transformacja energetyczna to jedno z największych wyzwań naszych czasów – warunek walki z kryzysem klimatycznym, ale też budowania bezpieczeństwa, odporności gospodarczej i zdrowia publicznego. Dla Polski i jej regionów górniczych oznacza konieczność głębokiej przebudowy modelu rozwoju, która będzie trwała dekady i wymaga ogromnych nakładów. To proces, którego powodzenie zależy nie tylko od unijnych regulacji i finansowania, lecz także od tego, czy będziemy potrafili potraktować go jako szansę i zadbać o sprawiedliwość społeczną oraz zaangażowanie obywateli.